ابزار های نظامی سومریها و پوشش چوپانی عشایر ایران

بخش نخست تجهیزات نظامی سومریان

 دراین مبحث که در دو بخش آورده خواهد شد، قصد داریم ، با توجه به یافته های باستان شناسی ، تصاویری از جنگ و صلح سومری را نشان دهیم ، و سپس با یافته های آن از طریق تصویری مشابهت های اسلحه وپوشش  رزمی پیاده نظام سومریها را با چوبدستی و لباس چوپان های عشایر ایران  بویژه عشایر شمال خلیج فارس برای روپوش نمدین چوپانی بنام "کردین "بختیاری و"کلاه نمدی دو گوش" قشقائی اقتباس شده از کلاه قدیمی شول ها نشان دهیم.

یکی از یافته های باستان شناسی درویرانه های یکی از آرامگاه های شاهان اور سوم مربوط 4500 سال پیش ، جعبه ای با پوشش سنگ کاری شده از اور-نامو سرسلسله اورسوم است، که تصاویر جنگ وصلح این شاه سومری شهر اور ، زادگاه حضرت ابراهیم (ع) را( به گفته برخی ادیان) به بهترین شیوه ممکن برای دنیای باستان ترسیم و نشان داده است، وشاید یکی ازکهنترین وسیله تصویری از جنگ وصلح دنیای باستان باشد، که نیروی نظامی  سومریان قدیمیترین تمدن جهان را به تصویر کشیده است.

  پرده جنگ سومریها

 جعبه جنگ وصلح سومریها

 این جعبه دو صفحه بزرگ پشت ورو دارد، که در یک سمت نمایش جنگ سومریان با پیاده نظام و سواره نظام و ارابه های جنگی شاه سومری و درنهایت پیروزی او را نشان میدهد، و در سوی دیگر مجلس جشن پیروزی، و صلح و آشتی کنان شاه سومری و تقدیم پیشکش ها و غرامت جنگ از سوی شکست خوردگان جنگ را نشان میدهد.

  کاشف برجسته آن Sir Leonard Woolley است. او بین سالهای 1920-1930 بیش از 1800   

  گور و صدها شیئی عتیقه از جمله این جعبه را کشف کرده است، او ابتدا تصور می کرد، که این جعبه چوبی میان تهی، یک سازموسیقی سومری است. انداره هر رویه بزرگ جعبه 21.59x49.53 سانتیمتر است. ورویه آن با سنگ لاجورد وسنگ مرمر سرخ ، نارنجی و الوان با سریشم چسبانده شده اند و تصویر سازی شده است. که این پوشش ، جعبه چوبین را برای هزاران سال از فرسودگی حفاظت کرده است. کاربرد اصلی جعبه ناشناس است، احتمالاً، بعنوان یادگار پیروزی شاه فاتح در اموال شخصی اودر گوراونگهداری شده است.

امروزه سایت باستانی اور، بنام تپه المقییر نامیده میشود . این سایت در جنوب رود فرات دراستان ذیقار عراق در ضلع جنوبی بیرون شهرناصریه و نزدیک سایت قدیمیترین شهر مقدس سومریان اریدو ، و هیلا که تصور میشود، محل یکی از عجایب هفتگانه جهان " باغ های معلق" است قرار دارد.

تاریخ شناخته شده اور به 6000 سال قبل از میلاد باز میگردد. این شهر یکی از دو شهر اولیه جهان است. که در آغاز هزاره سوم قبل از میلاد ،شهر نشینی درآنجا آغاز شده است. اور پایگاه قدرت اور- نامو بنیانگدار اور سوم بود. و شماری از معابد اور ساخته این شاه سومری است.

اورنامو سرسلسله اور سوم درحال حمل گل برای ساخت معبد

شهرت اور بعنوان زادگاه حضرت ابراهیم (ع) در کتب دینی پیروان دین یهودی و مسیحی پر آوازه است. وحتی برخی مقدسین سومری را به پیامبران یهودی نظیر حضرت یعقوب مرتبط میکنند، و نوح سومری را با حضرت نوح(ع) همسان میدادند.

همانگونه که شکل نشان میدهد درپانل جنگ سه ردیف متفاوت وجود دارد: د ر ردیف بالا شاه سومری آماده رفتن به جنگ است، و ارابه او و محافظانش و کسانی که به استقبال او برای بدرقه آمده اند ، به تصویر کشیده شده اند.

در ردیف میانی درسمت راست سربازان سبک اسلحه و در سمت چپ سربازان سنگین اسلحه یا بهتر است گفته شود ، سنگین پوشش مشاهده میشوند. ( ما در اینجا در باره پوشش سنگین همین سربازان بسیار جوان بحث خواهیم کرد.).

 پیاده نظام سنگین پوشش سومری

با کلاه نمدی دوگوش وکردین نمدی

 و چوبدستی اسلحه سازمانی خود.

همانطور که در تصویر دیده میشود، این نیروی نظامی سومری ، ظاهراً چوپان هائی بسیار جوان هستند. که درپوشش عادی خود مانند، شبان های کنونی لر ، شول، قشقائی وبختیاری وسایر عشایر ایران بدلیل ورزیدگی در جنگ با حیوانات درنده ، بوسیله سلاح چوبدستی ، و سپر دفاعی کلاه نمدی و کپنک، که بهترین وسیله برای دفع ضربات چوبدستی دشمن بود. احتمالاً بدون نیاز به هیچ آموزش نظامی در طلایه سپاه سومری قرار میگرفتند، و نقش ارزنده ای ، برای سرزمین خود با کمترین هزینه ایفا میکردند.

پوشش دفاعی سرباز سومری

پوشش دفاعی چوپان بختیاری در مقابل درندگان

کلاه نمدی بختیاری و کلاه نمدی دو گوش ممسنی و قشقائی

کردین بختیاری یا کپنک که چون سپری محافظ در برابر حیوانات درنده استفاده میشود، حتی پس از استفاده از تفنگ هم در جنگ ها بصورت سپر استفاده میشد، زیرا تیر برخی از تفنگها به سختی از آن عبور میکند.
کلاه دوگوش نمدی این کاربرد را داشته است، که تا حدودی از ضربات چوبدستی "گرز" به سر و گوش و پشت گردن که از نقاط حساس بدن است جلوگیری میکرد، و ضایعات کمتری در اثر ضربه ایجاد میکرد.

چوبدستی در دست سرباز سومری ، که یکی از سلاح های رایج دنیای باستان است، در زبان سومری  tukul یا tu-kul-ni پوبل بند 116.نامیده میشد. که معنی " به کول می نهی" رادارد. زیرا هم اکنون نیز چوپان هنگام حمل این چوبدستی اغلب آنرا به شانه می نهند.در ردیف پائین ارابه هائی با چرخ چوبی مشاهده میشوند، که با هجوم به صفوف دشمن علاوه بر آنکه جنگجویان سوار برآنها با انواع سلاح به دشمن حمله میکردند. دشمنان سالم و زخمی راهم زیر سم اسب ها و چرخ های سنگین ارابه خرد میکردند.( تلفظ نام ارابه در سومری gigir وgigir2 است. پوبل بند 93- ب -عقیده دارد، این کلمه یک ترکیب دوچندان سازی gir-gir است. بنظر بنده این اسم از صدای حرکت " غِرغِر" چرخ ارابه اقتباس شده است، وکلمات "غرغره" خیاطی و فعل "غر دادن" از همین ریشه هستند. زیرا تلفظ نام چرخ در زبان سومری gi-gilak "گیگلک "است، که از نام نوعی سوسک که فضله های حیوانی را بصورت کروی شکل میدهد، وبه لانه میبرد، گرفته شده است. در گویش - ش این سوسک همین نام را دارد، ومعنی " فضله غلطان، یا چرخان" را دارد.

ارابه های جنگاوران معروف و شاهان سومری پس از مرگ آنها با تمام سلاح های مرده بصورت کتل توسط پسر بزرگ متوفا یا اگر پسر نداشت، بوسیله داماد ارشد او در پیش مراسم تشیع مرده حرکت میکرد.

 با وجودیکه سومریان  در جنگها از انواع سلاح های زمان خود مانند،تیر وکمان،فلاخن، کیوار، شمشیر، خنجر،نیزه ، تور ، کمند، ارابه وغیره استفاده میکردند،  ولی در جنگ های سومر کهن بیشتر کشته شدگان با تبر و تیشه از بین رفته اند.
سومریها در جنگ برای تهییج سربازان و جنگجویان از آلات مختلف موسیقی به ویژه سرنا ، شاخ و دهل های بسیار بزرگ ، استفاده میکردند.

در بخش دوم در مورد پانل صلح سخن خواهیم گفت. شاد باشید.